Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce-Zdroju rozpoczęło realizację projektu naukowo-wystawienniczego pt. Dziady Śmigustne – tradycja wiosennego kolędowania, który uzyskał dofinansowanie w ramach programu EtnoPolska 2021. Głównym celem projektu jest popularyzacja, archiwizacja i zapewnienie trwałości zwyczaju, który w prawie niezmienionej formie dotrwał do naszych czasów i jest nadal kultywowany przez nieformalne grupy obrzędowe ze wsi Dobra.

W ramach działań przeprowadzone zostaną badania terenowe, kwerendy archiwalne w bibliotekach, muzeach oraz archiwach prywatnych. Kolejnym etapem projektu będzie udostępnienie online pokazu wykonywania strojów i akcesoriów kolędniczych.
Zwieńczeniem projektu będzie realizacja wystawy czasowej pt. Dziady śmigustne – tradycja wiosennego kolędowania w Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce-Zdroju. Wydarzeniu towarzyszyć będzie wydanie bogato ilustrowanego katalogu.

Przewidywanym rezultatem realizacji zadania będzie pozyskanie materiału badawczego (wywiady etnograficzne, fotografie, materiały audio-video) oraz poszerzenie i upowszechnienie wiedzy dot. zjawiska zaliczanego do niematerialnego dziedzictwa kultury, którego geneza, według legend, sięga XIII w.

Projekt jest elementem założeń oraz długofalowej strategii wyznaczającej kierunek działalności Muzeum, obchodzącego w tym roku 85 rocznicę otwarcia.

Autorkami projektu są Małgorzata Wójtowicz-Wierzbicka – etnolog i Natalia Klęsk – konserwator zabytków

Partnerem projektu jest Gminny Ośrodek Kultury w Dobrej

Fot. Aleksander Hordziej

ngg_shortcode_0_placeholder

Urząd Gminy w Mszanie Dolnej od lat prowadzi działania na rzecz wspierania i promocji dziedzictwa kultury regionu zagórzańskiego. 8 lutego 2021 r. po trzech latach od swojego pierwszego spotkania kreatorzy marki lokalnej oficjalnie powołali i przypieczętowali Partnerstwo „Zagórzańskie Dziedziny”. Zaproszenie do potwierdzenia swoim podpisem oświadczenia o powołaniu Partnerstwa „Zagórzańskie Dziedziny” otrzymali przedstawiciele instytucji, przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych oraz osoby fizyczne, które w proces budowy Zagórzańskich Dziedzin włożyły swój szczególny wkład i złożyły deklarację współpracy w ramach Partnerstwa wraz z listem motywacyjnym. Ostatecznie Partnerstwo „Zagórzańskie Dziedziny”, którego głównym celem jest budowanie marki lokalnej Zagórzańskie Dziedziny, powołali:

– Bolesław Żaba – Wójt Gminy Mszana Dolna, koordynator marki Zagórzańskie Dziedziny
– Rafał Rusnak – Wójt Gminy Niedźwiedź
– Anna Pękała – Burmistrz Miasta Mszana Dolna
– dr Janusz Tomasiewicz – Dyrektor Gorczańskiego Parku Narodowego
– Elżbieta Ciężadlik – Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Mszanie Dolnej z/s w Kasinie Wielkiej
– Aneta Kujacz – Dyrektor Gminnej Biblioteki i Ośrodka Kultury w Niedźwiedziu,
– Małgorzata Wójtowicz – Wierzbicka – Adiunkt muzealny w Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce – Zdroju
– Zofia Sowa – Menager ośrodka Kasina Ski
– Maria Grzęda – Kierownik Bazy Lubogoszcz w Kasince Małej
– ks. Maciej Ścibor – Kierownik Ośrodka Rekolekcyjno – Rekreacyjnego i Schroniska na Śnieżnicy w Kasinie Wielkiej

Beata Pajdzik – Przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich Śwarne Babki z Łętowego

– Beata Blacharczyk – reprezentująca Pensjonat Szczebel w Mszanie Dolnej
– Bartłomiej Palac – Właściciel Firmy Gorce – ride&ski
– Anna Krzysztofiak – Dyrektor Centrum Edukacji i Rozwoju eMKa z Kasinki Małej
– Elżbieta Ząbczyńska – Prezes Zarządu Stowarzyszenia Rękodzielników Zagórzańscy Pasjonaci
– Grażyna Piwowarska – Wiceprezes Zarządu Fundacji Na Rzecz Rozwoju Kultury Zagórzańskiej, wynajmująca również pokoje gościnne w Kasince Małej
– Małgorzata Flig – Prezes Zarządu Stowarzyszenia Filmowego Wyspy Kultury
– Irena Szczypka – reprezentująca Orkiestrę Dętą Echo Gór z Kasinki Małej
– Dorota Kościelniak – Prezes Zarządu Stowarzyszenia Miłośników Kultury Góralskiej „Pod Cyrlom”
– Danuta Hudomięt – właścicielka gospodarstwa rolnego, Zagrody Edukacyjnej i Gospodarstwa Agroturystycznego „U Misia” z Poręby Wielkiej
– Krystyna Tomasiewicz
– Krystyna Płonka
– Paulina Żakieta
– Klaudia Gawronek.

Podczas spotkania każdy z Partnerów z wielką ochotą i dumą artykułował swój wkład w dotychczasowe działania pod marką lokalną, składał również deklaracje na przyszłość. Było to swoiste podsumowanie i zebranie wszystkich „dziedzinnych” spotkań i działalności. Swoją cegiełkę do tego zestawienia dołożyła Olga Gałek – Wiceprezes Fundacji Miejsc i Ludzi Aktywnych MILA, która w swojej prezentacji przypomniała aktywność kreatorów Zagórzańskich Dziedzin.

Trzeba tutaj zaznaczyć, że Partnerstwo „Zagórzańskie Dziedziny” to porozumienie otwarte – podkreśliła animatorka marki lokalnej Zagórzańskie Dziedziny. Mogą do niego przystąpić kolejni Partnerzy, którzy zadeklarują wolę jego wspierania zgodnie z założonymi celami i motywacją do budowania tożsamości, poczucia dumy z Regionu Zagórzańskiego, promocji Regionu i wprowadzanych pod marką Zagórzańskie Dziedziny produktów, usług i inicjatyw, ze szczególnym uwzględnieniem ekonomii społecznej, a jednocześnie zobowiążą się do przestrzegania Regulaminu funkcjonowania Partnerstwa „Zagórzańskie Dziedziny”.

Budowa marki lokalnej Zagórzańskie Dziedziny odbywa się w ramach Projektu „Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej – Subregion Sądecki” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego 2014 – 2010 w ramach Priorytetu IX „Region Spójny Społecznie”, Działanie 9.3. „Wsparcie Ekonomii Społecznej”. Jego operatorem jest Fundacja Miejsc i Ludzi Aktywnych MiLA, a koordynatorem Gmina Mszana Dolna.

Magda Polańska

Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce-Zdroju zrealizowało ostatnią w tym roku wystawę pt. „Na co dzień i od święta – strój i ubiór Górali Zagórzańskich”.

Wystawa prezentuje stroje Zagórzan znajdujące się w kolekcji naszego Muzeum, pochodzące z początku XX wieku z miejscowości: Kasina Wielka, Poręba Wielka, Niedźwiedź, Kasinka Mała, Olszówka, Mszana Górna, Rabka i Rdzawka.

Strój odświętny tutejszej ludności był ważnym elementem tożsamości lokalnej, stanowił także widomy znak odrębności terytorialnej. Każdą wieś wyróżniały bowiem charakterystyczne motywy zdobnicze czy też hafty. Strój świadczył o wieku, statusie materialnym i stanie cywilnym jego właściciela.

Wielowiekowa ciągłość i trwanie tradycyjnego stroju i ubioru tutejszych mieszkańców wsi determinowana była głównie przez brak dostępności materiałów do jego produkcji. Jeszcze bowiem w połowie XIX w. wszystkie surowce potrzebne do wytwarzania odzieży pochodziły z własnej wytwórczości. Zarówno len, skóra oraz sukno były wytwarzane przez lokalnych rzemieślników na potrzeby własnych społeczności.
Na straży tradycyjnego stroju i jego niezmienności stała zwykle starszyzna wsi, tutaj to odwieczne tradycje rządziły zarówno kanonami piękna jak i samej mody. Nie oznacza to jednak, że stroje nie podlegały modyfikacjom. Wprost przeciwnie, przez dziesięciolecia ewoluowały ograniczone dostępnością materiałów, ale podatne na wpływy zewnętrzne. Elementy stroju jako dobro materialne przekazywano sobie z pokolenia na pokolenie, wchodziły w skład wyprawy dla panny młodej, czy też dziedziczonego majątku. Zarówno materiały do szycia stroju jak i same jego elementy stanowiły jeszcze w XIX w. wynagrodzenie za roczną służbę.

Wystawa zostanie udostępniona dla zwiedzających po zniesieniu obostrzeń.

Szanowni Państwo w związku z ustanowieniem przez Radę Ministrów dalszych ograniczeń dotyczących przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się wirusa SARS CoV-2 informujemy, że do dnia 27 grudnia 2020 roku następuje zamknięcie budynku ekspozycyjnego Muzeum mieszczącego się w zabytkowym XVII w. kościele pw. Marii Magdaleny dla zwiedzających.

 Przepraszamy za wszelkie niedogodności z tym związane.